Bilgisayar Konuları

Daha uzun bir "Bilgisayar nedir?" ise şöyle olabilir: Bilgisayar, insanın yapamayacağı şeyleri yapabilen bir aygıt değildir. Bilgisayar temel olarak, insan eliyle yapılması çok uzun sürebilecek, ya da insan eliyle yapılırsa işlem hatası yapma riski yüksek olacak olan işlemlerde kullanılmak üzere geliştirilmiştir. Bilgisayar sayısal ya da mantıksal olarak ortaya konabilen ifadelerden yola çıkarak hesaplamalar yapabilen bir aygıt veya makinedir. Bilgisayarlar basit ve iyi tanımlanmış görevleri yerine getiren parçalardan oluşurlar. Bu parçaların birbirleri ile iletişim içerisinde çalışmaları ile veriler işlenebilir. Eğer bir bilgisayar, yazılımlar aracılığıyla doğru bir şekilde yapılandırılmışsa, uygun bir veri verildiğinde bu veriyi işleyerek bir çözüm üretebilir ya da çözüme giden yolda insanların işini kolaylaştırabilir.
                                             

Anakart: Anakart bilgisayarınızın bütün parçalarının ve çevre birimlerinin bağlandığı ve bu birimlerin arasındaki iletişimi sağlayan elektronik devredir. Anakart, bilgisayarı ilk açtığınızda çalışan yazılım olan BIOS'u (Basic Input/Output System) barındırır. Diğer parçalar doğrudan üzerine "takılır" (İşlemci, RAM, sabit sürücü, ekran kartı gibi). 

RAM: RAM bilgilerin geçici olarak depolandığı bir hafıza türüdür. Bilgisayarlar genellikle o an üzerinde çalıştıkları programlar ve işlemlerle ilgili bilgileri RAM denen bu hafıza parçasında tutarlar. 

Kasa: Bilgisayar kasasını bilgisayarın kabuğu ve iskeleti olarak düşünebiliriz. Kasa, içerideki parçaları dışardan gelen etkilere karşı koruduğu için kabuğa, içine yerleştirilen parçalara destek olduğu ve onlar için askı görevi gördüğü için isketelete benzetilebilir. 

Güç kaynağı: Güç kaynağı, prizden elektriği alıp onu bilgisayarınızın değişik parçaları için gereksinim duydukları değişik gerilimlere ayarlayan parçadır. 

İşlemci: İşlemci, ya da MİB (Merkezi İşlem Birimi) (ingilizce adı CPU - Central Processing Unit), bilgisayarın beyni diyebileceğimiz parçasıdır. Bilgisayarın gerçekleştirdiği işlemlere temel oluşturan hesaplamaları yapan parçadır. 

Sabit sürücü: Sabit sürücü, bilgisayarınızdaki bilgileri bilgisayarınız çalışmıyorken (bilgisayar elektriğe bağlı değilken ya da kapalıyken) sağlıklı bir şekilde saklamak için kullanılan hafıza türüdür. 

Disket sürücü:Bilgisayarın disketleri okuyan parçasıdır. Ancak günümüzde veri hacimlerinin büyümesi ve hemen her türlü yazılımın ya da verinin CD'ler ya da flash diskler aracılığıyla taşınması nedeniyle önemleri azalmıştır. 

CD sürücü: Bir CD sürücü, CD'ye tutulan lazer ışının optik yansımalarını okuyan bir bilgisayar parçasıdır. Bir CD sürücü, CD üzerindeki çukurları okumak üzere standart bir kırmızı lazer kullanır. 

DVD sürücü: DVD sürücü, DVD'ye tutulan lazer ışının optik yansımalarını okuyan bir bilgisayar parçasıdır. Bir DVD sürücü, DVD üzerindeki çukurları okumak üzere standart bir mavi lazer kullanır. 

Ekran kartı: Ekran kartı, bilgisayarın yaptığı işlemlerin sonuçlarını, CRT monitörler, LCD monitörler ya da projeksiyon cihazları üzerinden bizim algılayabileceğimiz şekilde görüntülere dönüştüren bilgisayar parçasıdır. 

                                  Yazılım nedir?

Yazılım nedir? Bilgisayarınızdaki fiziksel tüm unsurlar donanım adını alırken, geri kalan her şey yazılım olarak nitelendirilir. Sade bir ifadeyle, yazılım donanıma "nasıl davranacağını" ve hangi işlemleri yapacağını anlatır. Kelime işlemci programlar, bilgisayarınız açıldığında CD sürücünüzü, sabit sürücüleri, RAM'i tanıyan BIOS; işletim sistemi, web tarayıcınız, virüslerin kendileri, antivirüs programları hep birer yazılımdırlar.

Her yazılım her bilgisayarda çalışır mı? Bilgisayarda hangi işletim sistemi kurulu olduğundan bağımsız şekilde çalışabilen yazılımlar üretebilse de, pek çok yazılım tek bir işletim sisteminde çalışacak şekilde üretilir. Ayrıca her yazılımın çalışmak için gereksinim duydupu farklı donanım özellikleri olabilir ve bu donanıma sahip olmayan bilgisayarlarda bu yazılımı çalıştırmak mümkün olmayabilir.

                                                            
                                Bilgisayar virüsü nedir?

Bilgisayar virüsü nedir? Bilgisayar virüsü, her şeyden önce bir yazılımdır. Virüs olarak adlandırılmasının sebebi, kötü niyetli kişiler tarafından doğrudan sizin bilgisayarınıza ya da sizin bilgisayarınız üzerinden başka insanların bilgisayarlarına zarar verecek şekilde üretilmiş olmalarıdır.

İnsanlar neden virüs yazılımı yazarlar? Suçun diğer şekillerinde de olduğu gibi, virüs yazan kişilerin de farklı güdüleri olabilir. İşten atılan bir bilgisayar mühendisi intikam amacıyla bir virüs yazabilir ya da sadece ünlü olmak isteyen bir insan pek çok bilgisayarı etkileyecek bir virüs yazıp onunla dikkat çekmeye çalışabilir.

Bilgisayar virüsleri nasıl bulaşırlar? Bilgisayar virüsleri yazılım oldukları için, bir şekilde bilgisayarınıza kopyalanmalıdırlar. İnternete bağlı olmayan, hiçbir disket, CD, DVD ya da başka bir bilgi depolayan parça kullanılmayan bir bilgisayara virüs bulaşamaz. Ancak bilgisayarınıza herhangi bir şekilde virüslü bir yazılım kopyalarsanız, bilgisayarınız çalıştıkça o kendini sizin dosyalarınıza da bulaştıracaktır.

Bilgisayarıma virüs bulaştığını nasıl anlayabilirim? Bilgisayarınızda alışık olduğunuzun dışında şeyler olmaya başlarsa, programlar kendi kendine açılıp kapanmaya başladılarsa, bilgisayarınız kendi kendine kapanıp yeniden açılıyorsa bilgisayarınıza virüs bulaşmış olabilir.

Bilgisayarıma virüs bulaşmasını nasıl engelleyebilirim? Bilgisayarınıza antivirüs yazılımı kurarak ve yeni virüslere karşı geliştirilen yeni güncellemeleri hızlı bir şekilde edinmek için bu yazılımı düzenli olarak güncelleyerek bilgisayar virüslerinin büyük kısmına karşı kendinizi koruyabilirsiniz, ancak %100 bir koruma mümkün değildir.

Bilgisayarıma virüs bulaşırsa ne yapmalıyım? Bilgisayarınıza antivirüs yazılımı kurarak ya da daha önceden kurmuş olduğunuz antivirüs yazılımı ile virüs kontrolü yapabilirsiniz. Antivirüs yazılımı bulduğu virüsleri temizleyebilir ya da o dosyaları karantinaya alabilir. Ancak her virüs temizlenemeyebilir, bazı durumlarda virüsten kurtulmak için sabit sürücünüzü yeniden biçimlendirmeniz (formatlamanız) gerekebilir.

                                  Solucan (worm) nedir?

Solucan (worm) nedir? Solucan denen yazılımlar aslında virüslerin belli karakteristikler gösteren bir alt sınıfıdır. Solucan denilen yazılımlar bulaştıkları bilgisayarda hızlı bir şekilde kopyalarını oluştururlar ve başka bilgisayarlara ve kullanıcılara da kendilerini göndermeye çalışırlar. Solucanlar, örneğin adres defterinizdeki herkese sizden habersiz bir şekilde kendilerini gönderebilir.

Solucanlar ne gibi bir tehlike oluşturur? Solucanlar sizin bilgisayarınızı yavaşlattıkları ve kendilerini bulaştırmak için internet bağlantınızı kullandıkları için size zarar verdikleri gibi, e-posta yoluyla bulaşmaya çalıştıklarında e-posta sisteminin tamamına çok büyük bir yük getirmekte ve toplumun tamamına zarar vermektedirler. İçinde solucan olduğu belli olan ve okunmadan silinen e-postaları silmek için harcanan vakit bile, toplum için önemli bir kayıptır.

Casus yazılım bana zarar verebilir mi? Casus yazılımların büyük çoğunluğu size doğrudan zarar vermezler, sadece sizin internet kullanma alışkanlığınız ve girdiğiniz siteler gibi bilgileri ticari amaçlarla kullanırlar. Ancak bazı daha kötü niyetli kişiler casus yazılımlar yoluyla e-posta adresinizin şifresi gibi bazı özel bilgileri de elde edebilirler.

Casus yazılımlar bilgisayarıma nasıl kuruluyorlar? Hemen her yazılımın kurulumu esnasında size bir lisans anlaşması sunulur ve siz de bunu onaylarsınız. Genelde pek okunmayan bu lisans anlaşmalarını dikkatli bir şekilde inceleyecek olursanız, internetten bedava dağıtılan pek çok yazılımı kullanmak için bilgisayarınıza casus yazılımların kurulmasını da kabul etmek zorunda olduğunuzu görebilirsiniz.

Bilgisayarıma casus yazılım kurulduğunu nasıl anlayabilirim? Eğer çeşitli programlarda bazı ayarlarınızın sizin isteğiniz dışında değiştiğini fark ettiyseniz ve bu ayarları değiştiremiyorsanız, tarayıcınızda yüklediğinizi hatırlamadığınız bileşenler (araç çubukları gibi) görüyorsanız ve bilgisayarınızın daha ağır çalıştığını düşünüyorsanız, bilgisayarınıza casus yazılımlar kurulmuş olabilir.

Casus yazılımlardan nasıl kurtulabilirim? Piyasada casus yazılımları temizlemek için çeşitli yazılımlar bulunmaktadır. Bunlardan biri Lavasoft Ad Aware yazılımıdır, bu yazılımı kurmak ve yönergeleri izlemek yoluyla casus yazılımların pek çoğundan kurtulabilirsiniz.

Casus yazılımlardan nasıl korunabilirim? İşletim sisteminizle ilgili güncellemeleri düzenli olarak yapın, tarayıcınızın güvenlik güncellemelerini düzenli olarak yapın, güvenlik duvarı kullanın ve kurduğunuz yazılımların lisans sözleşmelerinde satır aralarındaki oyunlara dikkat edin. Bunları yaparsanız casus yazılımların bilgisayarınıza kurulmasının önüne büyük ölçüde geçebilirsiniz.

                            Güvenlik duvarı (firewall) nedir?

Güvenlik duvarı (firewall) nedir? Güvenlik duvarı, internet üzerinden sizin bilginiz ve isteğiniz dışında bilgisayarınıza erişilmesini engellemek üzere kullanılan bir yazılım ya da donanım olabilir. Ev kullanıcıları için kullanılan güvenlik duvarları genellikle yazılımdan ibaretken, büyük kurumlar ve ağlar donanım temelli güvenlik duvarları da kullanarak, güvenlik için bir katman daha oluşturmaktadırlar.

Güvenlik duvarı nasıl çalışır? Güvenlik duvarı temel olarak bilgisayarızın "kapısında" oturan bir güvenlik görevlisine benzer. Kimlerin ya da hangi yazılımların bilgisayarınıza giriş yapabileceklerini sıkı sıkı denetler. Güvenlik duvarları genellikle başlangıçta bilgisayarınızın internet bağlantısı da dahil bütün giriş çıkışı engeller, siz yazılımları kullandıkça, size hangi yazılımlara ne kadar erişim hakkı vereceğini sorar.

                                  İşletim sistemi nedir?

İşletim sistemi, bilgisayarın açılışı esnasında hafızaya yüklenen ve yüklendikten sonra diğer yazılımların çalışması için bir temel görevi gören bir yazılımdır. Diğer yazılımlara genel olarak "uygulama" yazılımları adı verilir. Uygulama yazılımları, işletim sistemi tarafından sağlanan temel uygulama parçacıklarını çeşitli şekillerde kullanarak değişik gereksinimlere cevap vermektedirler. Sade bir ifadeyle, işletim sistemini alfabeye benzetebiliriz. Uygulama yazılımları da işletim sisteminin ortaya koyduğu bu alfabeyle yazılan kitapçıklar, kitaplar ve ansiklopediler olarak düşünülebilir.

İşletim sistemleri arasında ne fark vardır? Farklı işletim sistemleri farklı kullanıcılara ve farklı gereksinimlere hitap ederler. Bir nükleer reaktörün kontrolünde kullanılan bilgisayarlardan beklenenler ile 13 yaşında bir çocuğun evinde kullanacağı bilgisayardan beklenenler çok farklıdır. Ev kullanıcıları için görsel kullanıcı arayüzü daha gelişmiş işletim sistemleri geliştirilirken, iş ile ilgili gereksinimleri karşılamak üzere tasarlanan işletim sistemlerinde sistem kaynaklarını görsel estetik ile harcamak yerine metin temelli arayüzler kullanılarak bilgisayarların işlem gücünün yüksek düzeyde korunması hedef alınmıştır.

                                 İnternet nedir?

İnternet nedir? İnternet, bilgisayarların kablolarla ya da telefon hatlarıyla birbirine bağlandığı, dev bir iletişim ağıdır. Telefon hatları üzerinden iletişim kurulabildiği için de dünyanın en yaygın ağıdır. İnternet sağladığı kolay, ucuz, güvenli ve hızlı iletişim olanakları sayesinde; insanların birbirleriyle haberleşmelerini kolaylaştırdığı gibi, uluslararası bilgi akışını da inanılmaz bir seviyeye taşımıştır.

IP numarası ve alan adı ne işe yarar? Herhangi bir bilgisayar internete bağlandığı anda, dünya üzerinde sadece ona ait olan bir numara alır (örneğin 111.204.122.4) ve bu numara o bilgisayarın IP numarası olur.

Bunun yanında internete sürekli bağlı olan her bilgisayarında bir IP numarası vardır (162.178.111.24 gibi). Bu numaraları akılda tutmak ve herhangi bir anda yazmak zor olduğundan, alan adı (domain name) sistemi adını verdiğimiz bir isimlendirmeye oluşturulmuştur. Herhangi bir bilgisayara (ve o bilgisayar üzerinde yayınlanan web sitelerine) bağlanmak için karmaşık IP numaralarını akılda tutmak yerine, hatırlanması ve yazılması kolay alan adları kullanılmaktadır (www.bilgisayardefteri.com gibi). Siz tarayıcınızın adres çubuğuna www.bilgisayardefteri.com yazdığınızda, tarayıcınız merkezi bir bilgisayarla iletişim kurarak www.bilgisayardefteri.com adresinin yerini tuttuğu IP numarasını öğrenecek ve bu IP numaralı bilgisayara bağlanarak istediğiniz bilgilere erişmenizi sağlayacaktır.

İnternet adreslerinde görülen kısaltmalar ne anlama gelir?

gov: Hükümet kurumları (ingilizce "government" kelimesinden)
edu: Eğitim kurumları (ingilizce "education" kelimesinden)
org: Ticari olmayan kuruluşlar (ingilizce "organization" kelimesinden)
com: Ticari kuruluşlar (ingilizce "company" kelimesinden)
mil: Askeri kurumlar (ingilizce "military" kelimesinden)
net: Servis sunucular (ingilizce "network" kelimesinden)
ac: Akademik kuruluşlar (ingilizce "academic" kelimesinden)
int: Uluslararası kuruluşlar (ingilizce "international" kelimesinden)
ftp: FTP arşiv sitesi (ingilizce "File Transfer Protocol"den)
www: World Wide Web (bazen bunun yerine "web" de kullanılabilir)
gov.tr: Türk hükümet kurumları
edu.tr: Türk eğitim kurumları
org.tr: Türkiye'deki ticari olmayan kuruluşlar
com.tr: Türkiye'deki ticari kuruluşlar
mil.tr: Türkiye'deki askeri kuruluşlar
net.tr: Türkiye'deki servis sunucular
gen.tr: Herhangi bir şarta ve kısıtlamaya bağlı olmayan alan adları
nom.tr: Kişisel alan adlarıdır, sadece o ismin sahibi olan kişi alabilir